Hükümetin yaptığı açıklamalar sonrasında pazarcı esnafı kendisini kötü durumda hissetmeye başladı.
Bartın’daki pazarcı arkadaşlarımızla konuşuyoruz, kendilerinin ‘vatan haini’ yerine konulduğunu anlatıyorlar.
Devletine, milletine ve bayrağına bağlı olarak tanıdığımız manavcı arkadaşlarımız yüzde 800 gibi bir kazancın olmadığını, tersine neredeyse tüm pazarcı esnafının zor şartlar altında yaşamını sürdürdüğünü ifade ediyor.
Şimdi onlardan edindiğim bilgilere göre pazarcı esnafının tezgâhına yansıyan domatesin geliş hikayesini sizlerle paylaşacağım.
20 ton domates için örnek
Antalya hali tabelaya fiyatı asıyor.
Her sabah masa kurulur.
O masada komisyoncu, belediye personeli ve çiftçi oturur.
Bu bir heyettir.
Domatesin Başaltı fiyatı 1.2 lira olarak tahtaya yazılır.
Bu domatesin hepsi 1.2 liraya satılacak gibi algılanmamalı.
Çünkü bu domates kalite kalite sınıflandırılır.
En küçük olanı yarı fiyatına verilir.
Heyetin kararlaştırdığı kalitedeki domatesin fiyatı 1.2 lira olur,
Eğer kasada birinci sınıfı ürün varsa da bu 1.5 liraya kadar belirlenebilir.
Bunlar taban fiyatlarıdır.
Çünkü 7 çeşit domates pazara gelir.
Hal’e ne kadar çok domates gelirse, heyette o fiyatları ona göre aşağıya çekebiliyor.
Bartın’daki bir manav, Antalya’ya yaklaşık 850 kilometre yol yaparak gider.
Sadece oraya gidiş için TIR’a yaklaşık 1.500 lira mazot harcar.
Şoför giderleri de yaklaşık 500 lira civarındadır.
Bartın’dan giden manav Antalya’daki Hal’in içinde domatesi komisyoncudan alır, oradaki depoya getirir, orada yaklaşık 20 kadın işçi, 10 tane erkek işçiyi domatesin kasalaması için tutar. Bu işçilere hamaliye için yaklaşık 3.500 lira ödenir.
Kasanın kenarındaki kartonlar ve ip için 1000 liraya yakın ambalaj fiyatı öder.
Bu araba halden çıkarken, yüzde 4 müstahsil öder.
Yüzde 1 de Antalya Belediyesi rüsum bedeli (Hal rüsumu: Malları satın alanlarca toptan satış bedeli üzerinden toptancı hali bulunan belediye veya işletmelere ödenen meblağ) öder.
Sonra Antalya’dan çıkar ve yine 1.500 lira mazot harcayarak Bartın’a gelir.
Bartın’da yüzde 1 Bartın Belediyesi’ne rüsum bedeli öder.
20 tonluk TIR’ı yaklaşık 10 kişi boşaltır, bu işçilerin yevmiyesi kişi başı 100 liradır.
Sonra bu mallar servis arabası ile marketlere ve bakkallara dağıtılır.
Bu servislerin masrafı da günlük 250 liradır.
Yani Antalya’dan 1.2 liraya alınan domates Bartın’da tezgaha düşünceye kadar 2 liraya ulaşıyor.
Yani bu sermayedir.
Manav bunun üzerine kar koyarak satışa sunar.
Mevsimsel duruma baktığımızda bizim örneğini verdiğimiz domatesin Antalya’daki bugün ki fiyatı 2.5 lira.
Sel olur, fırtına olur, kuraklık olur...
İşte o zaman bu fiyatlar yukarıya çıkıyor.
Yani güncel rakamları hesaplarsak bu domates Bartın’da tezgahlarda yaklaşık 4.5 ile 5 liraya arasında satılır.
Yani pazarcı esnafının komisyoncu olması mümkün değil.
Son olarak Bartın’daki ortalama ramakları sizlerle paylaşmak istiyorum.
Bartın’da 37 pazarcının kredi kartları dolu, kredileri patlamış, çekleri yazılmış, icralık olmuş.
Pazaryerinde 35 taş var, ortalama 5 kişi çalışıyor. Toplam 175 kişi civarında işçi çalışıyor.
Toptancı halinde 20 dükkân var. Ortalama 100 çalışan var.
Bartın’da haftalık ortalama 500 tona yakın sebze ve meyve satılıyor.