Rotalar, Turizm sektöründe önemli bir role sahip olan ve birden fazla tarihi, doğal veya kültürel alanı birleştirerek bütünlük oluşturan sistemlerdir. Bu rotalar, sadece tekil bir anıt veya alanın ötesinde, geniş bir fiziksel karakteri ve anlamı temsil eder. Kapsamlı bir turizm deneyimi sunarak, ziyaretçilere bölgenin zenginliğini ve çeşitliliğini keşfetme fırsatı tanır.
Kitle turizmi, özellikle hassas miras alanlarında olumsuz etkiler yaratabilen bir sektördür. Kontrolsüz kitle turizmi, yerel kimliğin kaybına ve hassas miras alanlarının zarar görmesine neden olabilir. Bu nedenle, turizmi yönlendirmek ve sürdürülebilir kılmak amacıyla rota planlamaları yapılmaktadır.
Kültür rotaları, bölgesel ölçekteki kültürel mirası ön plana çıkararak, ziyaretçilere sadece turistik değil aynı zamanda kültürel bir deneyim sunar. Rotaların içerdikleri yönlendirme sistemleri ve tanıtım çalışmaları, ziyaretçilere kendi hızlarında ve derinlemesine keşfetme imkanı verir. Ayrıca, bu tür rotalar, kitlesel turizmin yoğunluğu ve etkisi altında kalmayan daha az bilinen alanlara odaklanabilir, yerel ekonomilere katkı sağlayabilir ve hassas miras alanlarının korunmasına yardımcı olabilir.
Rotaların planlanması ve yönetimi, sürdürülebilir turizmin teşvik edilmesi açısından önemlidir. Bu şekilde turizm, çevreye ve yerel kültüre saygılı bir şekilde yürütülebilir, ziyaretçilere daha zengin ve derinlemesine bir deneyim sunulabilir.
Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı'nın (BAKKA) EkoRota projeleri, Bartın'ın sahip olduğu doğal varlık çeşitliliğini ve özgün kültürel birikimi bir arada değerlendirmek ve bu doğrultuda il bütünü için bir "rota planlama" kurgusu önermek bu çalışmanın öncelikli amacını oluşturmaktadır. Doğa ve kültür temalarının, özellikle kırsal alan kimliğinde öne çıkan değerleriyle ele alındığı çalışma, Bartın'ın kimliği için yeni ve bütüncül bir bakış, yorumlama ve değerlendirme olanağı sunmaktadır. Ülkemizde son yıllarda daha sık ele alınan turizm rotaları konusu doğal ve kültürel mirası doğrudan ilgilendiren bir sektör olarak gelişmektedir. Turizm sektörünün miras alanları üzerindeki olası etkileri düşünüldüğünde, rota planlamasının bütüncül bir analiz, tasarım, uygulama ve yönetim sürecini gerektirdiği ortaya çıkmaktadır.
Turizm rotaları konusu, ülkemizde ve dünyada giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Bu rota planlaması, doğal ve kültürel mirasın sürdürülebilir bir şekilde korunması ve turizm faaliyetlerine entegre edilmesi için bütüncül bir yaklaşım benimsemektedir. Planlamanın ana unsurları arasında analiz, tasarım, uygulama ve yönetim süreçleri bulunmaktadır.
Bartın'ın bu rota planlaması ile bölgeye özgü öne çıkan doğal güzellikler, tarihi ve kültürel zenginlikler turistlere daha çekici hale getirilerek, turizm gelirleri artırılabilir ve yerel ekonomiye katkı sağlanabilir. Ancak, bu planlama sürecinde sürdürülebilirlik ilkesi ön planda tutularak, doğal ve kültürel mirasın korunması, yerel toplumun katılımı ve turizmin olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi büyük önem taşımaktadır.
Bartın için önerilen ağ rota kurgusunun ana bileşenleri, kıyı boyunca ilerleyen deniz rotasıyla birlikte, Bartın'ın doğal ve kültürel kimliğini yansıtan değerlerin görülebileceği rotalardan oluşmaktadır. Bu tematik rotalar, Bartın'ın zengin tarih, doğa ve kültür mirasını keşfetmek isteyen ziyaretçilere yöneliktir. İşte bu tematik rotaların ana başlıkları:
Parthenios Rotası: Bartın'ın kıyı şeridini takip eden ve tarihi zenginliklere ev sahipliği yapan bu rota, Parthenios antik şehrini içermektedir.
Amastris Rotası: Bartın'ın tarihine ışık tutan antik kent Amastris'in izlerini sürmek üzere tasarlanan bu rota, tarihi ve arkeolojik zenginliklere odaklanmaktadır.
Kromna Rotası: Kıyı şeridini izleyen bu rota, özellikle doğal güzelliklere ve Kromna antik kentine ev sahipliği yapan bölgelere odaklanmaktadır.
Bartın Küre Rotası: Bartın'ın doğal güzelliklerini keşfetmeyi amaçlayan bu rota, Bartın Küre Dağları Milli Parkı içindeki peyzajı kapsamaktadır.
Ulus Küre Rotası: Bartın'ın Ulus ilçesini içine alan bu rota, özellikle doğal ve kültürel değerlere vurgu yapmaktadır.
Karaca Rotası: Bartın'ın iç bölgelerini keşfetmeyi amaçlayan bu rota, özellikle Karaca Mağarası ve çevresindeki doğal alanları içermektedir.
Alternatif rotalar ise ana rotalar arasında veya içerisinde alternatif peyzaj alanlarından geçen ve/veya kestirme bağlantılar sağlayan rotalar olarak tasarlanmıştır. Bu alternatif rotalar, ziyaretçilere farklı peyzajları ve özellikleri keşfetme imkanı sunmaktadır.
Bu rota Bartın kent merkezini odağına alan Bartın ırmağı ve Bartın kıyılarını takip ederek iç taraftaki ormanlara ve kırsal peyzaja uzanan ve Bartın doğasının güzelliklerinin yerleşimle iç içe nasıl geçtiğini gösteren rotadır. Türkiye’de çok az kente nasip olan kent merkezinin hemen dışına çıkınca başlayan ormanların görülebileceği ve orman içlerinde yürüme, bisikletle gezi, fotoğraflama ve buna benzer birçok etkiliklerin gerçekleştirilebileceği bir rotadır. Deniz kıyısı boyunca bir tarafta deniz bir tarafta ormanın görülebileceği rotanın kuzeyindeki hattan içeriye doğru köy yaşantısı, kırsal peyzaj, Bartın ırmak boyu ve çevresinin görülebileceği bir rotadır; Bartın antik limanı, Gürgenpınarı, 25 kuyusu, İnkum, Güzelcehisar, Mugada, Kızılkum, Hacıosmanoğlu, Çakırömerağa, Çeştepe Tümülüsü ve Çeştepe Höyüğü. Belirlenen rotada misafirler fotoğrafçılık, manzara seyri, kuş ve yaban hayatı gözlemi, gastronomi, yüzme, tırmanış, amatör olta balıkçılığı, kamp, orienteering, piknik, tekne turları, doğal ürün toplama, bisiklet ve yürüyüş gibi aktiviteleri gerçekleştirebilirler.
YUSUFHAN KABAKCI