“Milli Şef”i Türkiye’nin birçok noktasında anıldı, vefatı ile ilgili açıklamalar yapıldı. Cumhuriyet Halk Partisi Bartın Milletvekili Aysu Bankoğlu vefatının 50’inci yılında İsmet İnönü için açıklamalarda bulundu. Bartın Milletvekili Bankoğlu “Milli Mücadele kahramanımız, Lozan zaferinin mimarı, Cumhuriyetimizin ilk başbakanı, çok partili sisteme geçişte mecbur olmadığı halde ‘tarafsızlığını’ ilan eden, dürüstlüğü ve entelektüelliği ile örnek ikinci Cumhurbaşkanımız İsmet İnönü'yü vefatının 50. yılında saygı ve rahmetle anıyorum” ifadelerini kullandı.
İsmet İnönü Kimdir?
İsmet İnönü, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk başbakanı ve ikinci cumhurbaşkanıdır. 24 Eylül 1884 tarihinde İzmir’de doğdu. Babası Reşit Bey, annesi Cevriye Hanım’dır.
İnönü, ilk ve orta öğrenimini İzmir’de tamamladı. 1895 yılında Topçu Harbiyesi’ne girdi. 1903 yılında Topçu Harbiyesi’nden, 1906 yılında ise Harp Akademisi’nden birincilikle mezun oldu.
Kurmay yüzbaşı olarak Edirne’deki II. Ordu’ya atandı. 1907 yılında İttihat ve Terakki Cemiyeti’nde kısa bir süre çalıştı. 31 Mart Olayını bastırmak için toplanan Harekat Ordusuna katıldı.
Ahmet İzzet Paşa komutasında Yemen’e gönderilen Dördüncü Kolordu kurmay heyetinde yer aldı. 1912 yılında binbaşılığa yükselerek Yemen kuvvetleri komutanlığı kurmay başkanı oldu.
Balkan Savaşı sırasında Çatalca’da bulundu. Birinci Dünya Savaşı’nda Başkomutanlık karargahında Harekat Şubesi Müdürlüğü yaptı. 1914 yılında yarbaylığa, 1915 yılında albaylığa yükseldi. Trakya’daki II. Ordu kurmay başkanlığına atandı. Sonra, Doğu ve Suriye cephelerinde Dördüncü, Yirminci ve Üçüncü Kolordu Komutanlıklarında bulundu.
Mondros Mütarekesi günlerinde başkente geri gelerek Harbiye Nezareti Müsteşarı oldu. Askeri Şura’da görev aldı. Bu yıllarda Mustafa Kemal Paşa ile görüşmelerini sürdürdü.
1920 yılında Ankara’ya gelerek Milli Mücadele’ye katıldı. Edirne Milletvekili seçildi ve Genel Kurmay Başkanı olarak düzenli bir ordu kurdu. İstanbul Hükümeti tarafından idama mahkum edildi. Batı Cephesi komutanlığına atanarak Birinci ve İkinci İnönü Savaşlarını kazandı. Generalliğe yükseldi ve İsmet Paşa olarak anılmaya başlandı. Sakarya ve Başkumandanlık Meydan Savaşlarında etkili oldu.
Zaferin ardından Mudanya’da ateşkes görüşmelerini yürüttü. Dışişleri Bakanı ve Lozan baş delegesi oldu. Lozan Barış Antlaşmasını imzaladı. İlk cumhuriyet hükümetini kurdu.
1938 yılında Atatürk’ün ölümünden sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin oybirliği ile Cumhurbaşkanı seçildi. İkinci Dünya Savaşı’na Türkiye’yi sokmamak için devletlerarası politika alanında çok yönlü çalıştı. Çok partili demokratik hayata geçişi sağladı ve 14 Mayıs 1950 seçimlerinde iktidarı devretti.
Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı ve muhalefet lideri olarak on yıl boyunca büyük bir demokrasi savaşı verdi. 27 Mayıs ihtilali ve seçimler sonucunda gerçekleşen üç koalisyonda başbakanlık yaptı. C.H.P’de “ortanın solu” hareketini başlattı. Parti içi mücadeleler sonucunda C.H.P’den istifa ederek senatör kimliğiyle TBMM’ne devam etti.
25 Aralık 1973 tarihinde Ankara’da vefat etti.
İnönü, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu kadrosunun en önemli isimlerinden biridir. Milli Mücadele’nin en kritik dönemlerinde önemli görevler üstlenmiştir. Lozan Barış Antlaşması’nın imzalanmasında ve çok partili demokratik hayata geçişin sağlanmasında önemli rol oynamıştır.
İnönü, dürüst, çalışkan ve kararlı bir devlet adamıydı. Türkiye’nin modernleşmesi ve çağdaşlaşması için büyük çaba göstermiştir.
YUSUFHAN KABAKCI