Usta çırak ilişkisi
Tarihte ‘Kromna’ adıyla bilinen Kurucaşile, ahşap tekne yapımcılığında varlığını usta çırak ilişkisi ile yürüten nadir kıyı kentlerinden biri. Bölge halkının en önemli geçim kaynaklarından biri olan ahşap tekne yapımı, büyük oranda ustalık ve mimari bir yeteneğe dayanmaktadır. Bölgemizde babadan oğla şeklinde usta çırak ilişkisi yüzyıllardır varlığını sürdürmektedir. Günümüzde alanında eğitim görmüş kişilerin eklenmesi ile ortaya çıkan ürünler daha kaliteli bir hale gelmiştir.
Osmanlı’dan günümüze
Bartın’da ahşap tekne yapımı, osmanlı donanmalarına gemi yapımından günümüze kadar uzanan bir serüven. kurucaşile İlçesi, yüzyıllardan bu yana tekne üretimi yapılan ve değerli ustaların yetiştiği denizci bir ilçe olarak varlığını sürdürmektedir. Osmanlı döneminde birçok savaş gemisi bu bölgede yapıldığı bilinmektedir.
Osmanlı Donanmasının savaş gemilerinden, “Alamatra” tipi Balıkçı teknelerine, “Çektirme” gibi yakın sahil yük gemilerinden modern yatlara kadar pek çok gemi tipi yaratılmıştır. Ayrıca doğruluğunu kesin olmamakla birlikte gemi yapımının da bölgemizden başladığı ortaya atılan iddialardan biri.
Yok olma tehlikesi ile karşı karşıya!
Kurucaşile kıyılarında ilk yerleşen insanlarla birlikte başlayan ahşap tekne yapımı günümüzde birçok sıkıntı yaşamaktadır. Geçmişte Kurucaşile’nin bir kıyı köyü olan Çambu kıyılarından kapısuyu kıyılarına kadar bölgede 100’e yakın tezgâhta ahşap teknelerin yapıldığı göz önüne alındığında yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalmaktadır.
Kurucaşile’de ahşap tekne yapımını bir açıdan etkileyen faktörlerden biri de usulsüz deniz avcılığıdır. Kaçak olarak av yasağının olduğu dönemlerde ve trolle avlanma balık yuvalarının bozulmasına ve yeterince balık olmamasına neden olmakta ve tekne siparişlerinin azalmasına yol açmaktadır. Bunun dışında gemi yapımı için gerekli olan hammaddenin temin edilmesinde ve fiyatlarının oldukça yüksek tutulmasında sektörü etkilemektedir.
Önemli eserlere konu oldu
Kromna adı ile bilinen Kurucaşile’de ahşap tekne yapım geleneği; bu kıyıda yaşayan insanlarla başlamış ve insanların dillerinden, alışkanlıklarından, kullandıkları tekiklerden ve becerilerden izler taşıyarak günümüze kadar gelmiştir. Nitekim Evliya Celebi, Katip Celebi, Uluslu Hamdi Efendi; Bartın’da, Amasra'da, Tekkeönü’nde, Kurucaşile’de ve Kapısuyu’nda yapılan tekneleri eserlerinde ifade etmişlerdir.
Dünyanın dört bir yanına tekne ve yat
Kurucaşile’nin ahşap gemi yapımındaki başarısı ülkemiz sınırlarını aşarak Fransa Bordeaux şehri Le Tourne kasabasındaki bir gemi tersanesi ile işbirliği yaparak ‘Karadeniz Takası’ yapmaktadırlar.
Gelenekten geleceğe..
Stresli sanayi kenti yerine iyi ahşap işçiliği için gerekli olan doğal çalışma koşullarına sahip olan bartın Ahşap tersaneleri, uzun yıllardır mühendislerin yönlendirmesi ile modern tekne yapım tekniklerini uygulamaya başlamıştır. Ülkemizde sadece birkaç yerde devam ettirilen ahşap gemi yapımı; bir iş kolu olması yanında, geleneksel bir imalatın sürdürülmesi açısından da önemlidir. Bu nedenle Kurucaşile ve ahşap gemi yapımına daha fazla ilginin verilmesi gerekmektedir.
ŞEVVAL ALTINTAŞ
