GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE PARTHENİOS

Parthenios'un Tarihi ve Mitolojik Önemi

Parthenios Nehri'nin ismi, antik dönem yazıtlarında ve Amastris kenti sikkelerinde bir nehir tanrısı olarak karşımıza çıkar. Elinde zeytin dalı tutan Parthenios, ticaret ve taşımacılığın önemini vurgulayan bir sembol olarak görülür. Zeytin dalı, aynı zamanda bölgedeki zeytin üretiminin ve ticaretinin simgesi olarak kabul edilir.

Homeros'un İlyada destanında Parthenios Nehri, Troya savaşında Akhalara karşı mücadele eden Anadolu halklarını destekleyen bir bölge olarak anılır. Herodotos, Xenophon, Hesiodos, Apollonios Rhodios ve Strabon gibi antik yazarlar da eserlerinde Parthenios Nehri'nden bahsederler. Bu eserlerde nehrin kıyılarında yaşayan halklardan ve nehrin geçilemezliği gibi özelliklerinden söz edilir.

Roma ve Bizans Dönemlerinde Parthenios

Roma döneminde Parthenios Nehri, iç bölgelerden Karadeniz'e ticaret ürünlerinin taşınması açısından hayati bir rol oynamıştır. Bu döneme ait mil taşları, Parthenios ve Tieion arasındaki mesafeyi gösterir ve bölgede bir yerleşimin varlığına işaret eder. Erken Bizans kaynaklarında ise Bartın Nehri kıyısındaki yerleşim Partheni Kome olarak anılmaktadır.

Amastris'in Roma dönemi sikkelerinde nehrin isminin yer alması, bölge için ne kadar önemli bir suyolu olduğunu kanıtlamaktadır. Bartın Nehri'nin, 1950'lere kadar 500 tonluk gemilerle Karadeniz'den kente kadar ulaşım yapılabilen en düzenli akarsu olduğu bilinmektedir.

Tarihçe ve Antik Kaynaklar

Homeros’un İlyada’sında Parthenios

Homeros, İlyada destanında Troialılar’a karşı savaşan Anadolu halkları arasında Parthenios Nehri’nden bahseder. Destanda, Parthenios Nehri kıyılarından gelen Enetler ve Paphlagonialılar’ın başında korkusuz yürekli Pylaimenes’in olduğu anlatılır. Bu, nehrin antik çağlardaki önemine dair ilk yazılı kayıtlardan biridir.

Herodotos ve Xenophon’da Parthenios

Herodotos, Parthenios Nehri kıyısında yaşayan Beyaz Suriyeliler ve komşuları Makronlar’dan bahsetmektedir. Beyaz Suriyelilerin Kappadokyalılar olduğu düşünülmektedir. Xenophon’un Anabasis eserinde, yurtlarına dönmeye çalışan Yunanlıların Parthenios’un geçilemeyeceğini düşünerek Sinop’tan gemiye bindikleri aktarılır.

Apollonios Rhodios ve Strabon’da Parthenios

Apollonios Rhodios, Argonautların altın postu arayışını konu alan efsanede, Halys ve ardından Parthenios’u geçmenin imkansız olduğundan bahseder. Strabon ise nehrin, Tieion’dan sonra çiçekli bölgelerden geçtiği için Parthenios ismini aldığını belirtir. Bu, nehrin çevresindeki doğal güzelliklere atıfta bulunur.

Antik Sikkeler ve Nehir Tanrısı Parthenios

Amastris kenti sikkeleri üzerinde Parthenios, bir nehir tanrısı olarak tasvir edilmiştir. Elinde bir zeytin dalı tutan Parthenios, nehrin ticari anlamda taşımacılığın önemini vurgular. Roma döneminden itibaren, Parthenios Nehri'nin ticari bir suyolu olarak kullanıldığı, bu sikkeler üzerinde açıkça görülmektedir.

Roma Dönemi ve Bizans Kaynakları

Roma dönemine ait bir mil taşı, Parthenius ile Tieion arasındaki mesafeyi gösterir ve burada bir yerleşimin varlığına işaret eder. Erken Bizans kaynaklarında, Bartın Nehri kıyısındaki yerleşim Partheni Kome olarak bahsedilmektedir. Bu, nehrin kıyısında antik bir yerleşimin varlığını kanıtlamaktadır.

Parthenios Nehri’nin Ticari Önemi

Parthenios Nehri, iç bölgelerden Karadeniz’e ticari ürünlerin taşınmasında önemli bir suyolu olmuştur. Osmanlı dönemine kadar, nehir üzerinde 500 tonluk gemilerle ulaşım yapılabilmekteydi. Bartın, Safranbolu, Kastamonu ve Eflani gibi iç bölge yerleşimlerinden gelen ticari mallar, Bartın merkezli toplanarak İstanbul ve diğer denizaşırı merkezlere ulaştırılmıştır.

Parthenios Nehri ve Yerleşimlerin Gelişimi

Parthenios Nehri, çevresindeki yerleşimlerin ortaya çıkması ve gelişmesi açısından kritik bir rol oynamıştır. Antik dönemde, nehirlerin yerleşimlerin gelişiminde önemli olduğu bilinmektedir. Parthenios Nehri de bu tür bir nehir olarak, kıyısındaki yerleşimlerin ticaret ve ulaşım açısından gelişmesini sağlamıştır.

Parthenia Kome ve Amastris

Bizans döneminde Parthenia Kome olarak bilinen yerleşim, nehrin ticari önemini vurgulamaktadır. Amastris’in Roma dönemi sikkeleri üzerinde de nehrin isminin yer alması, bölge için ne kadar önemli bir suyolu olduğunu kanıtlamaktadır. Ayrıca, Strabon’un bahsettiği zeytin yetiştiriciliği, nehrin kıyısındaki ticaretin bir parçası olduğunu göstermektedir.