Partenon (Antik Yunanca: Παρθενώνας, Partenonas), Athena`nın tapınağıdır, M.Ö. 5. yüzyılda Atina Akropol`ünde inşa edilmiştir. Antik Yunan`dan günümüze kalan yapılar arasında en iyi bilinenidir ve Yunan mimarisinin en büyük eseri olarak kabul edilir. Dış cephesinde kullanılan heykeltıraşlığın Yunan sanatının en yüksek noktası olduğu düşünülür. Dünyanın en büyük kültürel abidelerinden biri olarak Partenon, Antik Yunan`ın ve Atina demokrasisinin de sembolüdür.
“Partenon”, Bartınlıların yabancı olmadığı bir kelime. Antik Yunan dilinde "Genç Bakire” anlamına gelen Parthenon, Bartın şehrinin de etimolojik kökeni olarak biliniyor. Bartın şehrinin ismi, tanrıça Athena'nın bir sıfatı “Parthenon”dan geliyor. Atina’nın göbeğinde yer alan Parthenon Tapınağı’nda, İçeride tanrıça Athena Parthenos’un (Bakire Athena) devasa heykeli sergileniyor.
Parthenon Tapınağı, Atina'nın tarihi Akropolis tepesinde yer alan ve antik dünyanın ve günümüzün en ünlü yapılarından biri olarak kabul edilen bir tapınaktır. Şehrin koruyucu tanrıçası Athena'ya adanmış olan bu tapınak, Yunan sanatının ve mimarisinin zirvesini temsil eder. Parthenon, MÖ 447'de Perikles'in yönetimi sırasında inşa edilmeye başlanmış olup, MÖ 438'de tamamlanmıştır.
Parthenon, Beyaz Pentelikon mermerinden yapılmış olup, Iktinos ve Kallikrates adlı mimarlar ile baş heykeltıraş Phidias tarafından tasarlanmıştır. Tapınağın ana bölümleri arasında Pronaos (ön salon/giriş bölümü), Naos/Cella (kült heykelin bulunduğu kutsal bölüm) ve Opisthodomos (tapınak hazinesinin korunduğu cellanın arkasındaki mekan) bulunmaktadır. Tapınağa doğudaki ana kapıdan girilmekteydi, içeride ise tanrıça Athena Parthenos'un devasa heykeli bulunmaktaydı.
Parthenon'un heykel süslemeleri arasında Alınlık, Metoplar ve Friz bulunmaktaydı. Tapınağın alınlıklarında Athena'nın doğuşu ve Athena ile Poseidon'un Atina üzerindeki egemenlik mücadelesi tasvir edilmiştir. Parthenon frizi, tapınağın cellasının dış duvarı etrafında uzanan ve Panathenaia Şenlikleri ile Atina halkını temsil eden bir süsleme öğesidir.
Parthenon'un heykeltıraşlık eserlerinin bir kısmı, 1801-1805 yılları arasında İngiltere'nin Osmanlı İmparatorluğu'ndaki büyükelçisi Lord Elgin tarafından alınarak British Museum'a taşındı. Geri kalan eserler ise günümüzde Akropolis Müzesi'nde sergilenmektedir. Yıllar içinde savaşlar, doğal afetler ve hava koşulları nedeniyle zarar gören Parthenon, 1975'ten bu yana devam eden restorasyon çalışmaları sayesinde eski ihtişamına kavuşma yolunda ilerlemektedir.
YUSUFHAN KABAKCI
