Glykon Kültü Nedir?
Glykon, Roma İmparatorluğu'nun ikinci yüzyılında ortaya çıkan ve büyük bir etki alanı yaratan bir yılan tanrısıydı. Bu tanrının kökeni, sahte peygamber olarak bilinen Abonoteikhoslu Aleksandros'un kurduğu kültle başlar. Aleksandros, tıp ve hayat bilgisi ile dolu, kurnaz bir adam olarak, halkı Sağlık Tanrısı Asklepios'un bir yılan olarak yeniden dirileceğine inandırmıştı. Aleksandros, bu hikayeyi çeşitli hilelerle destekleyerek, Glykon adını verdiği bir tanrının yaratılışını sağladı ve bu tanrıyı "Yeni Asklepios" olarak adlandırdı. Bu kült, kısa sürede Karadeniz Bölgesi'nden başlayarak, Küçük Asya ve nihayetinde Roma İmparatorluğu'nun geniş topraklarına yayıldı.
Bartın'da Glykon Kültü
Bartın bölgesindeki arkeolojik kazılar, bu kültün izlerini ortaya çıkarmada önemli bir rol oynuyor. Amasra Arkeoloji Müzesi'nde sergilenen ve başı eksik olan Glykon heykeli, bu kültün bölgede var olduğunu doğrulayan bulgulardan sadece biridir. Ayrıca, Ankara Anadolu Medeniyetler Müzesi'nde sergilenen ve Bartın'ın Ulus ilçesinden çıkarılan bronz Glykon heykelciği de bu kültün Bartın ve çevresindeki varlığını pekiştiriyor.
Öztürk'ün makalesinde bahsedilen mermerden yapılmış adak steli parçası, bu kültün Bartın'da ne denli köklü olduğunu gösteriyor. Stel üzerinde yer alan yılan betimi, bölgede M.S. 2. yüzyılda büyük bir saygı gören Glykon kültüne ait olabileceğini düşündürüyor. Glykon'un betimlerine, Pontus ve Bithynia Eyaleti'ndeki şehirlerin yanı sıra, Trakya ve Moesia gibi bölgelerde de rastlanmaktadır. Bu durum, Bartın'ın o dönemdeki kültürel etkileşimlerinin ne kadar geniş bir coğrafyaya yayıldığını gösteriyor.
Bartın ve Amasra'da bulunan bu arkeolojik bulgular, Roma döneminde bu bölgede Glykon kültünün yaygın olduğunu kanıtlıyor. Özellikle Samosatalı Lucianus’un ünlü eseri "Düzmece Yalvaç"ta bahsettiği Abonoteikhoslu Aleksandros'un hikayesi, bu kültün Karadeniz kıyılarında nasıl yaygınlaştığını ve halk tarafından benimsendiğini gözler önüne seriyor.
MUHABİR - YUSUFHAN KABAKCI
