Birinci Dünya Savaşı sonrası Osmanlı İmparatorluğu’nun mirası olan ve henüz toparlanma sürecindeki Türkiye, 1921 yılı itibarıyla hem içte hem dışta çeşitli mücadelelerle yüzleşiyordu. İşte bu zorlu dönemde, Karadeniz’in Batı ve Orta kıyılarında deniz harekâtlarını denetlemek ve sevkiyat koşullarını kontrol altına almak amacıyla 6 Ekim 1921 tarihinde İtilâf güçlerine karşı stratejik bir adım atıldı. Amasra’da deniz uçak istasyonu kurulması kararlaştırıldı. Bu karar, deniz nakliyatı ve sevkiyatı ile bölgedeki askeri hareketlerin güvenliğini sağlamak için büyük bir öneme sahipti.
Kasım 1921'de Binbaşı Savmi (Uçkan) liderliğindeki bir ekip, İnebolu’da Birinci Dünya Savaşı’ndan kalan bir deniz uçağı istasyonuna giderek hazırlıklarına başladı. Yanlarındaki iki güverte ve iki makine teğmeni ile birlikte, Muavenet-i Bahriye Cemiyeti tarafından gönderilen üç deniz uçağını teknelere yüklediler. Aralık 1921'de Amasra’ya ulaşan bu ekip, Batı ve Orta Karadeniz'deki askeri hareketliliği izlemek ve güvenliği sağlamak için önemli bir üs olan Amasra Deniz Teyyare Üssü'nü kurmuş oldu.
Bu üssün kurulması, o dönemde İtilâf güçlerine karşı önemli bir deniz üstünlüğü sağladı ve lojistik operasyonların güvenli bir şekilde sürdürülmesine imkân tanıdı. Ancak, bu önemli askeri girişimin ardında, Osmanlı'nın yetiştirdiği çok özel pilotlar da vardı.
Dünyanın İlk Siyahi Savaş Pilotu: Ahmet Ali Çelikten’in Öyküsü
Amasra Deniz Teyyare Üssü’nün kurulmasında görev alan önemli isimlerden biri de tarihteki ilk siyahi savaş pilotlarından olan Yüzbaşı Ahmet Ali Çelikten’dir. Ahmet Ali Çelikten, Osmanlı ve Türk havacılık tarihine ismini altın harflerle yazdırmış nadir figürlerden biridir. İzmirli Ahmet Ali ya da Arap Ahmet olarak da bilinen bu kahraman, Afrika kökenli bir ailenin çocuğuydu. Büyükannesi Nijerya'dan Osmanlı topraklarına getirilen bir köleydi. Ahmet Ali, 1883 yılında İzmir'de doğmuş, küçük yaşta babasını kaybettikten sonra zorlu bir hayat mücadelesine başlamıştı.
Başlangıçta savaş gemisi kaptanı olmayı hayal eden Ahmet Ali, 1904 yılında Haddehâne Mektebi'ne girerek askeri kariyerine adım attı. 1908 yılında teğmen olarak mezun olduktan sonra, 25 Haziran 1914'te Yeşilköy’de kurulan Deniz Tayyare Mektebi’ne kabul edildi. Burada aldığı eğitimle, Osmanlı Deniz Kuvvetleri'nde savaş pilotu olarak görev almaya başladı.
Ahmet Ali Çelikten, 1916'da başladığı pilotluk kariyerinde hızla yükseldi ve tarihe, dünyanın ilk siyahi savaş pilotu olarak geçti. I. Dünya Savaşı sırasında aktif görev alarak, Osmanlı'nın havacılık gücüne büyük katkılar sundu. Savaş sonrasında ise Kurtuluş Savaşı’nda Anadolu Hareketi’ni destekleyerek, Konya Askeri Hava Üssü’nde gönüllü olarak pilotluk yaptı.
I. Dünya Savaşı’ndan sonra, Ahmet Ali’nin askeri kariyeri bitmedi. Türk milletinin bağımsızlık mücadelesi olan Kurtuluş Savaşı'nda da yer aldı ve büyük fedakârlıklarla dolu bir mücadele verdi. 1921 yılında, Amasra Deniz Teyyare Üssü'nün kurulmasına katkı sağlayarak, işgal kuvvetlerine karşı direnişin önemli bir parçası oldu. Ahmet Ali, yalnızca bu deniz hava üssünün kurulmasında değil, Kurtuluş Savaşı'nın diğer cephelerinde de önemli görevler üstlendi.
Cumhuriyet’in ilanından sonra da havacılık kariyerine devam eden Ahmet Ali Çelikten, 1928 yılında Hava Müşteşarlığı'na atandı ve Türk ordusuna uzun yıllar boyunca hizmet etti. 1949 yılına kadar aktif bir pilot olarak görev yapan Çelikten, bu süre zarfında Türkiye'nin havacılık alanındaki en önemli figürlerinden biri haline geldi.
Ahmet Ali'nin ailesi de havacılık alanında onun izinden gitti. Hem eşi Hatice Hanım hem de iki kızı da pilot olarak yetişti ve Türk havacılığına hizmet etti. Ahmet Ali Çelikten, 1969 yılında vefat etti, ancak hem Osmanlı İmparatorluğu hem de Türkiye Cumhuriyeti için bıraktığı miras unutulmazdır.
YUSUFHAN KABAKCI
