Bartın halkının yerli zevkini ve yaratıcı gücünü, geçmişten günümüze önemini oldukça yitirerek de olsa ulaşabilen el işlemelerinde bulmak mümkündür.
Eskiden ev eşyası, giyim ve aksesuar olarak işlenen el işlemeleri; desenlerine göre isimler alır, kenarları da Bartın işi kenarsuyu ile süslenirdi.
Bugün de mihraplı, yıldız, bağ yaprağı, karanfil, lale, gül, kaymak tabağı, değirmen taşı, sarhoş sokağı, kilim ve halı deseni gibi karakteristik desenlerin Gergef adı verilen tezgahlarda veya kasnakta yapılan işlemeleri görmek olasıdır.
Coğrafi İşaret Belgesi
Coğrafi işaret, tüketiciler için ürünün kaynağını, karakteristik özelliklerini ve ürünün söz konusu karakteristik özellikleri ile coğrafi alan arasındaki bağlantıyı gösteren ve garanti eden kalite işaretidir. Coğrafi işaret tescili ile kalitesi, gelenekselliği, yöreden elde edilen hammaddesi ile yerel niteliklere bağlı olarak belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunması sağlanır. Bartın’ın unutulmaya yüz tutmuş bu el sanatları da İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından Türk Patent ve Marka Kurumuna yapılan başvurunun olumlu sonuçlanması neticesinde coğrafi işaret tescil belgesi almaya hak kazanmıştır.
Bartın İşi Tel Kırma
Bartın İşi Tel Kırma adıyla Coğrafi İşaret Belgesi ile tescillenen tel kırma işlemeciliği 17 yy. dan günümüze kadar devam eden Bartın' a özel geleneksel el sanatlarımızdan birisidir. Tül ve geleneksel el dokumaları üzerine işlenen teli Bartın için ve "Bartın Teli" adı altında üretilmektedir. Yalnız bu iş için kullanılan işleme iğnesi de el yapımıdır. Tel kırmalar birbirine bağlantısız ve makas kullanmadan telin birbirine kestirilmesi (kırılması) ile işlenmesinden dolayı bu adı almıştır. Üretilen ürünlerde asıl amaç geleneksel el sanatımızın yok olmasını, yozlaştırılmasını önlemek en doğru biçim ve estetikle tanınmasını sağlamak ve geleceğe aktarmaktır. Motiflerimizde yararlandığımız tek kaynak, büyükannelerimizin iç dünyalarını bu güne taşıyan çeyiz sandıklarının içindeki teknik ve estetiktir. Bize düşen görev bu motiflerin özeliğini bozmadan yenilemektir. Her türlü balolarda ve özel günlerde omuza şal olarak alınır. Ayrıca Tel Kırma ile sehpa ve fiskos örtüleri, sigara kılıfı, gözlük kılıfı vb. örtüler yapılmaktadır.
Bartın İşi Tel Sarma
Unutulmaya yüz tutmuş “Geleneksel El Sanatlarımızdan” olan Tel Sarma Coğrafi İşaret Tescil Belgeli sanatlarımızdan biridir. Bartın İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından 2022 yılında “Bartın İşi Tel Sarma” olarak Coğrafi İşaret tescil belgesi alınmıştır. Evlilik hazırlığındaki genç kızlar çeyizlerine, Tel Kakma (Tel Sarma) tekniği ile yapılmış; içine aile ya da düğün resimlerini koyabilecekleri bir pano işlerler, düğünden sonra bu panoyu evlerine asarlarmış. Tel kakma (Tel Sarma) tel kırmadan farklı olarak çizilerek işlenir. Beyaz iş, basit nakış iğneleri, Türk işi desenleri işlemeye uygundur. Bakır, altın veya gümüş tel kullanılabilir. İşleme, basit nakış iğne teknikleri ile süslemeler yapılarak zenginleştirilir. Tel iğnesinin geçebildiği her türlü düz dokuma kumaşa işleme yapılabilir. Yöremizde hala yaşatılmaktadır.
Taş Sac Yapımı
"Kurucaşile Taş Sac" adıyla Menşe adı kategorisinde Coğrafi İşaret Belgesi ile tescillenen taş sac 200 yıllık tarihsel geçmişe sahiptir. İlimizde, sadece Kurucaşile ilçesinin Karaman köyünde yapılmakta olup, hammaddesi olan taş- maden de yine sadece Karaman Köyü’nde bulunmaktadır. Çabuk ısınma ve ısıyı hemen iletme özelliği bulunan Saclar; Ekmek ve Yufka Saçları ile Kızartma Tavası olarak imal edilmektedir.
Ağaç Oymacılığı (Çekicilik)
Tarihi, 17.yy. a dayanan ağaç oymacılığı, bugün Amasra ve köylerinde sürdürülmektedir. Amasra’da Çekiciler Sokağı’nda Ihlamur, Şimşir, Dişbudak, Ceviz, Kiraz ve Kızılağaç gibi ağaçlar kullanılarak yapılan hayvanlar, çerez takımları, isimlik, anahtarlık, resimlik, leylek gibi kuş figürleri, Ayetler ve güzel sözler yazılı levhalar ile kaşağı gibi eşyalar satılmaktadır.
Yaşatmak için çalışmalar devam ediyor
Bu geleneksel sanatlar günümüzde eskisi kadar yaygın olmasa da Bartın Kültür ve Turizm Bakanlığı ‘Geleneksel El Sanatlarını’ korumak, yaşatmak ve gelecek nesillere aktarmak için bünyesinde ücretsiz kurslar açarak vatandaşları eğitiyor.
ŞEVVAL ALTINTAŞ
